İTÜ’nün 250. ve Cumhuriyetimizin 100. yılında mühendisliğin gelişimini incelerken, yakın dönem bilim ve teknoloji tarihimizde büyük öneme sahip ‘İTÜ Radyo ve Televizyonu’nu ele alıyoruz. Bir laboratuvar ortamında akademisyen ve öğrencilerin birlikte çalışmalarından doğan İTÜ Radyo ve Televizyonu, ‘İlk’ televizyon ve FM yayınları ile, Türkiye tarihinde ilk’lere geçmiştir. Türkiye radyo ve televizyon yayıncılığın temellerinin atıldığı bu yolculuğu, Prof. Dr. Eşref Adalı’nın hazırladığı kitaptan inceliyoruz…
İTÜ Radyosu
İTÜ Radyosu’nun gelişimini üç aşamada incelemek yerinde olur. Birinci aşama, Gümüşsuyu binasında, laboratuvar ortamındaki çalışmalar, Taşkışla binasına kurulan stüdyo ve vericiler; ikinci aşama, Maçka binasında kurulan stüdyo ve vericiler; son aşama Maslak yerleşkesinde halen çalışmalarını sürdüren İTÜ Radyosu.
İTÜ Radyosu Gelişiminin İlk Aşaması: Gümüşsuyu ve Taşkışla Dönemi
Yüksek Mühendis Mektebi’nin İstanbul Teknik Üniversitesi’ne dönüştüğü 1944 yılından kısa bir süre sonra İTÜ Radyosu için çalışmalara başlanmıştır. Çalışmalar, İTÜ Elektrik Fakültesi Yüksek Frekans Tekniği Kürsüsü laboratuvarında eğitim amacıyla başlatılmıştır. Maarif Vekâleti Teknik Müsteşarı Rüştü Uzel’in önerisi üzerine Yüksek Frekans Tekniği Kürsüsü Başkanı Prof. Dr. Mustafa Santur ve kürsü elemanları 250 Watt gücünde, 42 m dalga boyunda çalışan bir verici yapmış ve 1946 yılı ortalarında yayın yapmaya başlamıştır.
Gerekli yasal izinler alınıp düzenli yayınlara başlandığı 1952 yılında, İTÜ Radyosu'na Gümüşsuyu binasının zemin katında, Yüksek Frekans Tekniği Laboratuvarına bitişik iki oda verilmiştir. Odalardan biri verici odası, diğeri diskotek ve spiker odası olarak düzenlenmiştir. Antenler de Gümüşsuyu binasının çatısına kurulmuştur. 1957'de İTÜ Radyosu'nun, antenleri daha yükseğe kurulmalarına olanak veren Taşkışla binasının İnönü Stadına bakan kulesine taşınmıştır. Böylece İTÜ Radyosu 1957 yılında düzenli yayınlarına başlamıştır. 1963 yılında İTÜ Radyosu’nun stüdyo ve vericileri İTÜ Maçka binasının arka cephesinin en üst katına taşınmıştır.
Türkiye'de İlk FM (UKW) Yayını
İkinci Dünya Savaşı sonrasında Almanya’da galip devletlerin yüksek güçlü yeni radyo vericileri kurulmasını yasaklaması nedeni ile küçük güçlü ve kısa erimli UKW (çok kısa dalga boylu) ve frekans modülasyonlu (FM) yayınlar hızla yaygınlaşmıştır. Bu yayınların bir özelliği de ses kalitesinin geleneksel yayınlara göre çok daha yüksek olması idi. 1954 yılında Prof. Mustafa Santur mezuniyete hazırlanan öğrencilerinden Pertev Apaydın'a diploma çalışması olarak bir FM vericisi tasarlama ve gerçekleştirme ödevini vermiştir. Vericinin sürekli işletmeye hazır hale getirilmesi ve Gümüşsuyu binasının çatısına yerleştirilen antene bağlanarak İTÜ Radyosu yayınlarına dahil edilmesi 1957 yılında gerçekleştirilmiştir.
Ülkenin gelişmesine ve kalkınmasına somut katkılar
“Kökleri 1773 yılında kurulmuş olan Mühendishane-i Bahri-i Hümayun’a dayanan İstanbul Teknik Üniversitesi (kısaca İTÜ) 250. yılını kutluyor. Bu uzun tarih içinde uzun süre ülkenin mühendis yetiştiren yegâne kurumu olan İTÜ, yetiştirdiği mühendislerin gerçekleştirdiği eserlerle ülkenin gelişmesine, modernleşmesine somut katkılar yapmıştır. Ayrıca yeni teknolojilerin kazanılmasına öncülük etmiş olan çok sayıda “ilk”in gerçekleştirilmesini sağlamıştır.
Türkiye’de “ilk” televizyon yayınlarının, “ilk” FM ve stereo-FM yayınların yapılması, İTÜ’nün hem teknolojik hem de kültürel ve sosyal etkileri olan önemli katkılarıdır.”
Türkiye'de İlk naklen maç yayını
1948 yılında, o günkü adıyla İnönü Stadı’nda yapılan Türkiye - Avusturya milli futbol maçı İTÜ Radyosu'ndan naklen yayımlanmıştır. O yıllarda İstanbul Radyosu’ndan maç nakli yapılmadığını hatırlatmak isteriz.
İTÜ Radyosu Gelişiminin İkinci Aşaması: Maçka Dönemi
1963 yılında İTÜ Radyosu'nun stüdyo ve vericileri İTÜ Maçka binasına taşınmıştır. Binanın arka cephesinin en üst katının orta kısmına yerleşen İTÜ Radyosu 1983 yılına kadar 20 yıl buradan yayınlarına devam etmiştir. Maçka stüdyosuna geçildiğinde FM yayınlarında Haluk Buran'ın diploma çalışması olarak tasarlayıp gerçekleştirdiği verici kullanılmaya başlanmıştır. İTÜ Radyosu’nun yayınları daha önce olduğu gibi akşamları 18:30-22:00 arasında yapılmaktaydı.
Maçka döneminde, naklen yayınlar, canlı yayınlar ve konser kayıtlarının yayınları önemli bir yer tutmaktadır. O dönemde Elmadağ’da bulunan Şan Sineması'nda her Pazar sabahı, bir hafta klasik batı ve bir hafta klasik Türk müziği konserleri düzenlenirdi. Konser kayıtları Şan sineması ile sınırlı değildi. Kentte düzenlenen başka konserler de kayıt edilirdi. Örneğin Taksim’deki Maksim’den, Şişli’deki Kent sinemasından konserler kayıt edilir; konser kayıtları hafta içinde İTÜ Radyosu’ndan yayımlanırdı.
İTÜ Radyosu'nun Maçka döneminde, İTÜ Elektrik Fakültesi öğrencileri spiker olarak veya teknik masada görev alarak çalışmışlardır (Fotoğraf 2).
İTÜ Radyosu Gelişiminin Üçüncü Aşaması: Maslak Dönemi
Ağustos 1983’de yayınlarına ara veren İTÜ Radyosu, 1993’te İTÜ Rektörlüğü’nün başlattığı yeniden yapılanma projesi ile Maslak Yerleşkesinde Elektrik-Elektronik Fakültesi’nde yeni bir istasyona kavuşmuştur. Arşivin Maçka’dan en az kayıpla taşınması ve yeniden düzenlenmesi konusunda Yücel Durusoy’un emekleri oldukça büyüktür. Bugün Maslak'ta bulunan plâk arşivine Yük. Müh. Yücel Durusoy’un adı verilmiştir.
Maslak’taki yayınlara 1995 yılının başında İtalya’dan satın alınan 1 KW gücündeki 2 adet FM verici ile deneme yayınlarına başlanmıştır. Bu aşamada Prof. Dr. Duran Leblebici, Öğr. Gör. Yücel Durusoy, Prof. Dr. Gülsün Sağlamer, Prof. Dr. Hakan Kuntman, Dr. H. Bülent Yağcı, Yük. Mimar Can Elgiz, Dr. Frank Kağan Gürkaynak, Yük. Mimar Cem Erözü ve Teknisyen Zeki Keskin’in önemli katkıları olmuştur. Şubat 1995’te Suha Çalkıvik İTÜ Radyosu yayın sorumluluğuna getirilmiş ve radyoda çalışmak üzere İTÜ genelinde öğrencilere çağrıda bulunulmuştur.
İTÜ Radyosu Cumhuriyetimizin 72. kuruluş yıldönümünde, 29 Ekim 1995 Pazar günü saat 19:30’da hem kablo TV sistemindeki FM kanalından (Anadolu yakası 92.4 MHz - Avrupa yakası 92.5 MHz) hem de havada 1 KW gücündeki vericisi ile İTÜ Maslak Yerleşkesi çevresinde FM 103.8 MHz den Klasik Müzik programları ile yayınlarına başlamıştır. İTÜ Radyosu’nun CD arşivi 1996-1998 yıllarında İTÜ Vakfı ve İTÜ Geliştirme Vakfı’nın katkılarıyla zenginleştirilmiştir.
İTÜ Radyosu, 1998 yılında internet üzerinden yayına geçmiştir. Türkiye’de yine öncülüğünü sürdürerek İnternet üzerinden yayın yapan ilk radyolardan biri olmuştur. Bu dönem aynı zamanda Yük. Müh. Murat Sönmez’in öncülüğünde arşivleme çalışmaları yürütülmüştür. Bu arşive, yayıncılık tarihimizde çok önemli isim olan ve genç yaşında bir kaza sonucu kaybettiğimiz Yük. Müh. Aldo D’orfani’nin adı verilmiştir.
Bu dönemde İTÜ Radyosu’nda ‘arkası yarın’ formatında Oğuz Atay ve Charles Dickens eserleri, Edebiyat tutkunlarına yönelik Cumhuriyet Dönemi Edebiyatı’na ilişkin şiir programı, fonetik-diksiyon eğitimleri, yabancı öğrencilerle ‘Konuklarımızla Dünyadan İTÜ’ye’ dünya müzikleri programı, Radyo Tiyatrosu, Rock ve Pop tarihi üzerine programlar, Elektronik müzik yapımları, Klasik Batı Müziği ve Caz Müziği programları, ‘Rektörümüze Soralım’ ve kültür sanat programları yoğun ilgi gören çalışmalardan olmuştur.
İTÜ Rektörlüğü’nün 2009 yılında aldığı kararla İTÜ Radyosu, idarî olarak Müdürlüğünü Prof. Dr. Selçuk Paker’in yaptığı İTÜ Uzaktan Eğitim Merkezi’ne bağlanmıştır. Bu dönemde Paker, İTÜ Radyosu’na bir makara teyp bağışlamıştır.
Bu dönemde yoğun ilgi gören çalışmalar:
İTÜ Müzik İleri Araştırmalar Merkezi (MİAM) stüdyolarında gerçekleştirilen dünyaca ünlü sanatçıların konser kayıtlarının bir dizi halinde yayınlanması; “Özel Dr. Natuk Birkan İlköğretim Okulu’nun Sesi” programı; 2011’den beri haftalık olarak yayınlanan Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Türkiye Ofisinin “Yeni Ufuklar” programı; “Film Müziği Atölyesi”; “Klasik Batı Müziği’nde Türler, Biçimler ve Besteciler” programı, İTÜ’deki Bölüm Başkanları ile yapılan söyleşi programları; Savaş Çekirge Klasik Gitar Eğitim ve Araştırma Birimi’nin hazırladığı “Gitarca” programı; Budapeşte ile İstanbul arasında bir köprü kuran Yunus Baydur’un hazırladığı "Yeşil Yunus Sokak" adlı Caz programı.
Bu dönem aynı zamanda Önder Focan, Kerem Görsev, Selen Gülün, Ellery Eskelin, Dan Weiss, Lorin Cohen, Jonathan Kreisberg, İmer Demirer, Şirin Soysal, Ferit Odman, Şenay Lambaoğlu, Aydın Esen, Engin Recepoğulları ve Şenova Ülker gibi Caz müziğinin önde gelen sanatçıları Onur Musaoğlu’nun hazırladığı Caz röportajları için İTÜ Radyosu stüdyosunun konukları olmuşlardır. 20 Şubat 2014 tarihinde Caz/Blues kanalından yayınlanan programda Rektör Prof. Dr. Mehmet Karaca özel CD arşivinden seçtiği eserleri bizzat anonslarını da yaparak yayımlamıştır.
Maslak dönemi içinde İTÜ Radyosu'nda yayın otomasyonu, veri tabanı oluşturma ve sayısal arşivleme uygulamaları, yayınların internet hizmet sağlayıcısı üzerinden dinleyiciye ulaştırılması, İTÜ Mobil Uygulaması, gerçekleştirilen diğer önemli çalışmalardandır. 2015 yılı başında İTÜ Bilgi İşlem Daire Başkanlığı’nın Doç. Dr. Ahmet Cüneyd Tantuğ yönetiminde gerçekleştirdikleri projesi İTÜ Mobil uygulaması aracılığı ile İTÜ Radyosu’nun 3 kanalı birden cep telefonlarında dinlenebilmektedir. Mobil uygulamadaki İTÜ Radyosu seçeneği, üniversitelerimiz için örnek alınacak bir uygulama olmuştur.
2020’lere geldiğimizde İTÜ Radyosu’nda özellikle Rock kanalında Adalet Devrim Tan’ın hazırlayıp sunduğu Fabula, Gülgün Atalay’ın Rejenerasyon, Deniz Bayat’ın "Radyasyon", Ezgi Akbulut’un "Manifesto" Elif Sevimay’ın "Adı Sanı” adlı programları özellikle genç kuşaktan dinleyicilerin yoğun ilgisini çekmektedir. Son yıllarda özellikle İTÜ dışından olup da müzik dünyasından profesyonel sanatçı yapımcılar da İTÜ Radyosu’nda uzun yıllar programlar ürettiler.
2022 yılında 77. yaşını kutlayan İTÜ Radyosu, değerli arşivindeki kayıtları günümüzün sayısal yayıncılıkla buluşturarak İTÜ öğrencilerinin amatör ama disiplinli bir ruhla çalışmalarıyla dünyanın her yerine sesini ulaştırmaya devam etmektedir.
Türkiye'nin ilk uluslararası frekans patentli radyosu
“1954’te mezuniyete hazırlanan Pertev Apaydın’a özel bir diploma ödevi verildi. Türkiye’nin ilk Frekans Modülasyonlu (FM) vericisini hazırlayacaktı. İTÜ, Amerika ile neredeyse aynı dönemde FM teknolojisini Türkiye’de uygulamaya sokuyordu. O güne kadar kısa ve uzun dalgadan dünyaya yayın yapan İTÜ, yayın menzilini kısaltıp, ses kalitesini çağın en ileri düzeyine taşıyacaktı. 500 kW’lık vericiyle Gümüşsuyu Kampüsü’nden yapılan yayın, engebesiz coğrafyada 100 kilometre çapında bir alana nitelikli ses ulaştırabiliyordu. Deniz üstünden yayın menzili yüzde 50’ye kadar artıyor, Yalova’ya kadar ulaşıyordu. Fakat dinlemek için FM’li radyo gerekliydi. FM’li radyoların yaygın üretimi için 1970’leri, Türkiye’ye yaygın ithali için 1980’leri beklemek gerekecekti.
Meraklı müzikseverler Türkiye’nin ilk stereo yayınlarını 1971’den itibaren Teknik Üniversite Radyosu’ndan dinledi. Stereo kodlayıcıyı yapan akademisyen, daha sonra kürsüde profesör olacak Osman Palamutçuoğulları’ydı. Stüdyonun neredeyse tüm ekipmanları akademisyenler tarafından yapılırdı.
İTÜ Radyosu, Türkiye’nin ilk uluslararası frekans patentli radyosuydu. International Telecommunication Union’a üye olmuş, ilk günden itibaren tüm yayın frekanslarını onaylatmıştı.”
İTÜ Televizyonu
İTÜ Televizyonu'nun kuruluş hikâyesi Prof. Dr. Mustafa Santur ile başlamıştır. Santur Robert Kolej'den elektrik mühendisi olarak mezun olduktan sonra yüksek lisans eğitimi görmek üzere ABD'ye gitmiştir. İki yüksek lisans diploması aldıktan sonra 1933 yılında Stanford Üniversitesi'nde doktorasını tamamlamıştır. Türkiye'ye döndükten sonra İTÜ Elektrik Fakültesinde öğretim üyesi olarak çalışmaya başlamış; bir süre sonra Yüksek Frekans Tekniği Kürsüsü’nün yöneticisi olmuştur. 1948 yılında Berlin'de düzenlenen fuarda televizyon ile tanışan Prof. Dr. Mustafa Santur, İTÜ de televizyon çalışmalarının başlatılması için ABD de doktorasını tamamlayıp İTÜ'ye dönen Dr. Adnan Ataman'a İTÜ Televizyonu'nun kurulması görevini vermiştir. İTÜ Televizyonu'nun ilk aygıtları Philips firmasından taksitli ödeme yapılarak satın alınmıştır.
Taşkışla Dönemi
Televizyon aygıtları İTÜ'ye geldiğinde, Taşkışla binasına taşınmış ve kurulmaya başlamıştır. Kurulum çalışmaları Dr. Ataman'ın önderliğinde kürsü çalışanları tarafından gerçekleştirilmiş; Taşkışla'nın kulelerinden birine anten 24.01.1952 günü dikilmiştir. İTÜ Televizyonu yayına başladığında İstanbul'da yaklaşık 15 kadar televizyon alıcısı olduğu sanılmaktadır. Bunlardan dördü İTÜ'dedir. Bu dönemdeki yayınlar Cuma günleri 17:00-18:00 arasında yapılırdı. Bazı mağazalar vitrinlerine televizyon alıcıları koyarlardı. İTÜ Televizyonu yayınlarını vatandaşlar bu televizyonlardan izliyorlardı.
1952 yılında Taşkışla stüdyosundan yayına başlayan İTÜ Televizyonu 1963 yılında Maçka binasının arka cephesindeki kuzey kulenin üst katına taşındı ve yayınlarına son verdiği 1975 yılına kadar burada kaldı. Taşkışla'da kurulan İTÜ Televizyonu'ndan konferans, konuşma ve skeç gibi sahneler süper ikonoskop kamera ile canlı yayımlanıyordu.
İTÜ Televizyonu'nun yöneticilerinin amacı, televizyon teknolojisini araştırmak; gerekli donanımları zaman içinde tasarlayıp üretmek; öğrencileri bu alanda yetiştirmek olarak açıklanmıştır.
İTÜ Televizyonu'nun Açılışı
1952 yılının Nisan ayında İTÜ Televizyonu'nun resmi açılışı yapılır. Davet, İTÜ Rektörü Prof. Emin Onat tarafından yapılır. Katılımcılar adına “Şeyhül Muharririn” Burhan Felek konuşur. Böylece Türkiye’de televizyonda ilk konuşmayı yapan gazeteci olur.
Maçka Dönemi
5 Aralık 1963 günü İTÜ Televizyonu Taşkışla'dan İTÜ Maçka binasına taşınır. Taşınma gerekçesi, televizyon yayınlarının daha geniş alana ulaştırılmasıdır. Maçka'da mekanın bir kısmı stüdyo olarak kullanılırken, diğer kısmı bir çekme kat ile bölünmüştü. Çekme katta, stüdyoyu gören rejisör masası, televizyon vericisi ve sinema odası bulunuyordu. Çekme katın altı, giyinme odası olarak düzenlenmişti (Fotoğraf 5)
İTÜ Televizyonu'nun Maçka'ya taşınması ve tüm donanımların kurulması Prof. Dr. Adnan Ataman'ın önderliğinde kürsü elemanları ve öğrenciler tarafından gerçekleştirilmiştir. İTÜ Televizyonu'nun kuruluşundan kapanışına kadar başında bulunan Dr. Ataman, İTÜ Televizyonu'nun ilk kameramanı ve program yöneticisidir (Fotoğraf 6).
Dr. Ataman'dan sonraki kameraman Yük. Müh. Yücel Durusoy'dur. Kendisi İTÜ Televizyonu kapanana dek bu görevi sürdürmüştür. Fotoğraf 7'de Yük. Müh. Durusoy'u ortikon kamerayı kullanırken görüyoruz.
İTÜ Televizyonu'nun başlangıcından kapanana kadar başında bulunan kişi hiç şüphesiz Prof. Dr. Adnan Ataman'dır. Ataman hoca, televizyonun içeriğinden çok yayının teknik kalitesi üzerinde titizlikle dururdu. Yayın sırasında sürekli olarak stüdyoda durur; her şeyin düzenli gitmesi için çalışırdı. Özellikle programların zamanında başlayıp zamanında bitmesini isterdi. Film yayınlarının dışında kalan tüm yayınlar canlı yapılırdı.
İTÜ Televizyonu'nun kuruluşunda gerekli donanımlar Philips firmasından sağlanmıştır ancak zaman içinde bazı donanımlar yenilenmiş, geliştirilmiş veya yeniden tasarlanıp gerçekleştirilmiştir. Gerçekleştirilen donanımların önemli bir kısmı öğrenciler tarafından diploma çalışması olarak hazırlanmıştır. Doğal olarak bu çalışmalar Yüksek Frekans Tekniği Kürsüsünün öğretim elemanları tarafından yönetilmiştir.
İsmet İnönü'nün İTÜ TV ziyareti
İTÜ Televizyonu'na 9 Ocak 1962 günü devrin başbakanı İsmet İnönü konuk olmuştur. İnönü'nün İTÜ televizyonunu ziyareti basında şöyle yer almıştı:
"Başbakan, televizyon yayını yapan istasyonu da görmek istemiş ve istasyonun bulunduğu üst kata çıkıp yayın masasına oturmuştur. İnönü kendisinin hemen yayına alınmasından memnunluk duymuş ve televizyonu seyredenlere;
"Şimdi Teknik Üniversite Televizyonu öğretim salonunda kendimi takdim ediyorum" diyerek kısa bir konuşma yapmıştır.
İTÜ Televizyonu için tasarlanıp gerçekleştirilmiş özgün çalışmalardan bazıları şunlardır:
Televizyon Resim Vericisi için Modülatör: Haluk Buran tarafından 1966 yılında yapılmıştır.
Televizyon Resim Vericisi: Illias Ionnou tarafından 1966 yılında yapılmıştır.
Televizyon Efekt Devresi: 1970 yılında Avni Morgül tarafından tasarlanıp yapılmıştır.
İTÜ-Televizyonu ile TRT Ankara Televizyonu arasında Senkronlama Devresi: Uğur Çilingiroğlu tarafından 1973 yılında yapılmıştır.
Resim Yamama Efekti Devresi: Kazım Seven tarafından 1975 yılında yapılmıştır.
Yayın Akışı
İTÜ Televizyonu'nda haberler, hava durumu, konserler, sohbetler, açık oturumlar, sinema ve çizgi filmler, belgesel filmler, yarışmalar, spor haberleri ve filmleri, tiyatrolar, edebiyat söyleşileri, felsefe söyleşileri, defileler ve naklen yayınlar yapılırdı.
İTÜ Televizyonu bir okul televizyonu olduğu için, eğitim dönemi ile yayınlar başlıyor; dönem bitince yayınlar sona eriyordu. 1954 yılında İstanbul'da 30 kadar televizyon olduğu ve bu sayının 1958 de 300'e ulaştığı tahmin edilmektedir. Televizyon sayısı ile İstanbul'un nüfusu oranlandığında 5000 kişiye bir televizyon düştüğü bulunur. Aynı dönemde bu oran ABD'de 7, İngiltere'de 24, Fransa'da 704 ve SSCB'de 2400 idi.
Spikerler
İTÜ Televizyonu'nun ilk spikeri o yıllarda öğrenci olan Hüseyin Kızılkaya'dır. Daha sonra bu görevi Fatih Pasiner üstlenmiştir. Bu görevi genellikle öğrenciler yüklenirdi. 1968-1970 yıllarında spikerlik görevini daha sonra TRT İstanbul Televizyonu Teknik Müdürlüğü görevine getirilen İTÜ Elektrik Fakültesi öğrencisi Esen Tan (Yücel) yapmıştır (Fotoğraf 8).
İTÜ Televizyonu'nda Yaşanan İlkler 3
İlk Milli Maç: Türkiye’de naklen yayımlanmış ilk futbol maç yayını İTÜ Televizyonu tarafından yapılmıştır. 12 Kasım 1961 günü̈ Türkiye ile SSCB arasında İnönü̈ stadında oynanan futbol maçı naklen yayımlanmıştır.
İlk naklen yayın: 12 Kasım 196l'de oynanan Dünya Kupası eleme maçı, Türkiye SSCB futbol maçı.
İlk boks maçı: Ünlü boksör Fevzi Törk'ün oğulları Turgay ile Aybars tarafından yapıldı.
Televizyonda ilk tiyatro: Afif Yesari'nin 1950'de yazdığı "Mektup" oyunu sahnelenmiştir.
İlk opera: Metin Uğur ve Agop Topuz tarafından.
İlk yerli belgesel: "Hitit Güneşi", (Sabahattin Eyüboğlu-Güneş Kara buda)
İlk meteoroloji raporu: Amerikalı Meteoroloji Profesörü Sidney Tweles ile Ali Esin tarafından (1954).
İlk defile: 13 Ocak 1955'te.
İlk revü: Fransız bale grubu "Carousel"
Televizyon Programları
Özellikle Maçka stüdyosuna taşındıktan sonra İTÜ Televizyonu'nun yayınları içerik olarak daha zenginleşmiştir. Yayınlar haberler, hava durumu, konserler, sohbetler, açık oturumlar, sinema ve çizgi filmler, belgesel filmler, yarışmalar, spor haberleri ve filmleri, tiyatrolar, edebiyat söyleşileri, felsefe söyleşileri, defileler ve naklen yayınlanırdı (Fotoğraf 9-10).
Naklen Yayınlar
İTÜ Televizyonu stüdyo dışına da çıkmaya başlamış; böylece Türkiye’de ilk naklen yayınları gerçekleştirmiştir. Naklen yayınları yapabilmek için stüdyodaki kamera, yayın yapılacak alana taşınır; uygun bir yere radyolink cihazı kurulurdu. İkinci radyolink, naklen yayın yapılan yere kurulan radyolinki görecek şekilde Maçka binasında uygun bir yere kurulurdu (Fotoğraf 11).
Derleyen: Nazlı Varlıer Erdoğan
Kaynaklar:
1 Eşref Adalı (2022). İTÜ Radyo ve Televizyonu. İstanbul Teknik Üniversitesi yayınları. 1. Baskı İstanbul, Haziran 2022
2 İTÜ Radyo ve Televizyonu hakkında detaylı bilgi için ayrıca bakınız:
Zeynep Şahin Tutuk ve Burak Barutçu (2018). Televizyon diye bir şey varmış: Türkiye’de Televizyonculuğun Başlangıç Öyküsü, 1951-1971 İTÜ TV Dönemi (Ed. Mehmet Karaca). İTÜ Vakfı Yayınları, 1. Baskı. İstanbul.
İTÜ Vakfı Dergisi, İTÜ Radyo ve Televizyonu, Ocak 2004, Sayı:42
3 İTÜ Televizyonu’nda yaşanan ilklerin tamamına ulaşmak için: Eşref Adalı, 2022 sf. 63-66’ya bakınız.